De sleutelstappen

GO4ZERO gaat verder dan het veiligstellen van de lokale cementproductiecapaciteit van Holcim in de Benelux en Noord-Frankrijk. Het doel is om een significante bijdrage te leveren aan het verminderen van de CO2-uitstoot in de Belgische bouwindustrie binnen deze markten. 

Het hart van dit project is de cementfabriek van Obourg (nabij Bergen), een historische locatie waar al meer dan 110 jaar cement wordt geproduceerd. Het project zal in 2 fasen worden uitgevoerd: de eerste fase is in januari 2024 begonnen en moet tegen 2027 afgerond zijn, terwijl de tweede fase tegen 2029 voltooid moet zijn. 

Dit project, dat gedragen wordt door Holcim België, vereist investeringen in nieuwe infrastructuur die innovatieve technologieën integreert, en kan rekenen op de steun van experten in hun respectieve vakgebieden, om uitzonderlijke operationele, economische en milieuprestaties te garanderen.

Fase 1:

 GO4ZERO omvat een eerste ambitieuze fase waarbij de bestaande fabriek gemoderniseerd wordt door een nieuw "droge weg" klinker-productieproces toe te passen. Op dit moment werkt de klinkerproductie volgens een "natte weg" op basis van krijt. Er wordt echter volledig overschakeld naar het gebruik van kalksteen, een materiaal met een lager watergehalte, afkomstig van onze groeves op de linker- en rechteroever van de Schelde, tussen de gemeenten Antoing en Doornik. 

Deze kalksteen, rijk aan calciumcarbonaat, zal worden gewonnen en verwerkt in Vaulx (Doornik) en vervolgens per trein worden vervoerd naar Obourg. De nodige spoor-aansluitingen zijn hiervoor reeds gerealiseerd in het Doornikse, meer bepaald in Vaulx, en hetzelfde al in Obourg gebeuren tegen de zomer van 2024. Meer dan 50 miljoen euro wordt geïnvesteerd in de steengroeven voor het breken van de kalksteen, het overbrengen naar de tijdelijke opslagruimte en het laden op de treinen. 

Het gebruik van kalksteen als grondstof en de efficiëntie van het nieuwe “droge weg” proces zal het thermische energieverbruik met 40% verminderen in vergelijking met de huidige “natte weg” process. In combinatie met de geoptimaliseerde selectie van grondstoffen die al (deels) gedecarbonateerd zijn en een brandstofmix rijk aan biomassa, zal dit resulteren in een vermindering van 30% van de specifieke CO2-uitstoot per ton klinker, waardoor we beter zullen doen dan de toekomstige Europese benchmark die is vastgesteld op 684 kgCO2/ton klinker in 2026. 

Het GO4ZERO-initiatief betekent een belangrijke stap in de richting van een meer milieuvriendelijke klinkerproductie. Deze eerste fase, die in januari 2024 is gestart en 36 maanden zal duren, heeft een vergunning bekomen zonder enig bezwaar, hetgeen wel de robuustheid van en de betrokkenheid bij dit project onderstreept. 

Gelijktijdig worden aanzienlijke investeringen voorzien in zelfopgewekte energie, met name door de constructie van een drijvend zonnepark en een systeem van warmterecuperatie op de site in Obourg. 

Verder zal een doorgedreven informatisering gebruikt worden voor de optimalisatie van de prestaties van de fabriek. De productie van het eerste ton klinker is voorzien begin 2027. Deze eerste fase omhelst een globaal investeringsbedrag van 385 miljoen euro.

Video library

Quarry Rive Gauche, Antoing-Tournai
Obourg, new facilities in the landscape
HOLCIM | GO4ZERO | EVOLUTION

Fase 2:

De tweede fase van het GO4ZERO-project, waarvan de indienstneming gepland is voor het laatste kwartaal van 2028, omvat de installatie van bijkomende uitrusting om de omschakeling naar “oxyfuel” verbranding mogelijk te maken, waarbij zuurstof de omgevingslucht vervangt als het verbrandingsmiddel. Dit innovatieve proces, ontwikkeld in samenwerking met Air Liquide, maakt het mogelijk om de concentratie van CO2 in de uitlaatgassen tot 80% te concentreren, in vergelijking met 30% in de eerste fase.

Deze transformatie vereist de oprichting van een volledige “koolstof waardeketen” die de volgende elementen omvat:

  1. Het afvangen en zuiveren van CO2 tot meer dan 99%. Deze operatie zal plaatsvinden in een CO2-zuiveringsunit ("Carbon Capture Unit" of "CPU"), die zal worden ontworpen, gebouwd en geëxploiteerd door onze partner Air Liquide op een perceel van bijna één hectare binnen onze fabriek. Air Liquide is samen met Holcim medebegunstigde van het Innovation Fund en zal zijn eigen cryogene zuiveringstechnologie Cryocap Oxy implementeren. De werkzaamheden hiervoor zullen van start gaan zodra de vergunningen begin 2025 zijn verkregen, volledig in de lijn met de aangekondigde termijnen van de verschillende actoren van de waardeketen.
  2. Het transport van CO2 in gasvorm via pijpleidingen vanaf de CPU naar de terminal. Momenteel wordt het wettelijk kader hiervoor gecreëerd door de Waalse en Vlaamse regeringen. Hoogstwaarschijnlijk zal Fluxys dit netwerk beheren, dat deels bestaat uit het aardgasnetwerk dat is aangepast voor CO2-transport (voornamelijk tot Gent) en deels uit nieuwe specifieke pijpleidingen.
  3. Het vloeibaar maken en opslag van CO2 in een maritieme terminal, die uitgerust is met systemen om schepen te beladen. Verschillende terminals in Gent, Zeebrugge en Antwerpen zijn in ontwikkeling, waarbij Antwerp@C het verst gevorderde project is, met een geplande start van de bouw in 2024 en een geplande exploitatie uiterlijk begin 2028.
  4. Het vervoeren van de vloeibaar gemaakt CO2 met gespecialiseerde schepen naar de “opslaghub” in de Noordzee. Bedrijven die gespecialiseerd zijn in het transport van vloeibaar gas zijn bezig hun vloot aan te passen om te voldoen aan de toekomstige behoeften op het gebied van CO2-transport.
  5. De opslaghub. Er bestaan verschillende types die CO2 onder druk kunnen ontvangen teneinde deze op een duurzame manier op te slaan:

    - Voormalige on-shore (Denemarken, IJsland) of off-shore (Nederland, Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, Denemarken) aardgasvelden

    - Diepe zoute aquifers
     

    De voornaamste actoren van de olie- en gasindustrie, zoals Equinor, TotalEnergies, Wintershall Dea en Shell, domineren deze etappe van de waardeketen. Er zijn ook bedrijven die willen bijdragen aan de koolstofwaardeketen door geïntegreerde oplossingen aan te bieden die verschillende elementen van de keten omvatten.


De ganse waardeketen, gaande van de steengroeven tot en met de opslagvelden in de Noordzee, berust op gespecialiseerde bedrijven die erkend worden om hun expertise en die samen de robuustheid van het hele proces garanderen.  

Deze tweede fase positioneert Holcim België aan de top van alle mogelijke initiatieven om nieuwe ecosystemen te creëren voor de valorisatie van CO2 en de promotie van de circulaire economie.

FAQ

WAAROM MOET ER EEN NIEUWE OVEN GEBOUWD WORDEN?

De krijtreserves van Obourg naderen het einde van hun levensduur, we verwachten dat ze tegen 2034 uitgeput zijn. Gelukkig hebben we aanzienlijke kalksteenreserves in de regio Tournaisis. De fysisch-chemische eigenschappen van deze kalksteen, met name het zeer lage watergehalte, stellen ons in staat om het productieproces van klinkers om te schakelen naar het "droge proces" in plaats van het huidige "natte proces". Ter herinnering: klinker is het belangrijkste bestanddeel van cement, dat we zowel op de markt brengen als gebruiken voor het maken van beton. 

Met deze nieuwe oven, in combinatie met de levering van kalksteen uit Doornik-Antoing, streven we ernaar aanzienlijke brandstofbesparingen te realiseren, mogelijk gemaakt door het nieuwe “droge weg” proces en het lage watergehalte van de grondstoffen. Ons plan om het thermisch verbruik van de oven met bijna 40% en de specifieke CO2-utistoot per ton klinker met bijna 30% te verminderen. 

We verwachten ook een versterking van de milieuregelgeving met betrekking tot industriële emissies. Deze nieuwe wettelijke eisen vragen om aanzienlijke investeringen, die alleen gerechtvaardigd kunnen worden vanuit een langetermijnperspectief, voor het aanschaffen van nieuwe apparatuur en de invoering van een nieuw proces. 

Ten slotte opent deze nieuwe oven de weg naar nieuwe technische ontwikkelingen om de milieuprestaties te verbeteren. In het bijzonder is het gebruik van zuurstof (in plaats van omgevingslucht) noodzakelijk om in de toekomst CO2-afvangtechnieken te implementeren.

WAAR ZAL DE NIEUWE OVEN GEBOUWD WORDEN?

We hebben ervoor gekozen om de nieuwe oven op de site van Obourg te bouwen. Zo kunnen we een deel van de bestaande infrastructuur hergebruiken en valoriseren. 

De nieuwe 'GO4ZERO'-oven wordt gebouwd op de plaats van de huidige slakkenvoorraden. Hij zal dus 150 m dichter bij de woonwijken staan dan de huidige schoorsteen. We streven er zorgvuldig naar om de geluids-, visuele en geuroverlast aanzienlijk te verminderen bij het ontwerp van onze installaties. Dit doen we niet alleen om geen extra hinder voor onze omwonenden te veroorzaken, maar ook om het effect van onze activiteiten nog verder te minimaliseren. 

Samenwerking met gespecialiseerde ontwerpbureaus stelt ons in staat om alle mogelijke bronnen van overlast effectief aan te pakken. Dit omvat de selectie van machines, strategische plaatsing van geluidsbronnen, het gebruik van geluidsisolerende materialen, behandeling van rookgassen, en het implementeren van gecontroleerde opslag- en losfaciliteiten voor correctiemiddelen en alternatieve brandstoffen. We laten niets aan het toeval over.

ZAL DE NIEUWE OVEN GROTER ZIJN DAN DE HUIDIGE OVENS?

De nieuwe oven zal de twee huidige ovens vervangen en zal een productiecapaciteit hebben die equivalent is aan de huidige. De totale volume van de constructie zal echter toenemen door de invoering van nieuwe technologieën en het gebruik van gesloten gebouwen voor de opslag van grondstoffen. Vooral de voorverwarmingstoren zal aanzienlijke afmetingen hebben, die nodig zijn voor het "droge proces" en de bijbehorende apparatuur om het totale thermische verbruik van de oven te verminderen en een efficiënte verbranding te garanderen.

HOE HOOG ZAL DE HOOFDTOREN ZIJN EN WAT IS ZIJN ROL? ZAL DE SCHOORSTEEN IN DEZE TOREN GEÏNTEGREERD WORDEN?

De toren zal naar verwachting een hoogte van ongeveer 140 meter hebben (het definitieve ontwerp wordt momenteel nog afgerond, gezien het een volledig nieuw verbrandingsconcept betreft). De toren herbergt de apparatuur voor het decarboneren van het materiaal, bekend als de voorverwarmingstoren. Deze voorverwarmingstoren vormt het eerste gedeelte van de nieuwe klinkeroven en bestaat uit een reeks cyclonen en statische warmtewisselaars die het ruwe meel voorverwarmen en decarboneren tot meer dan 850°C. Het materiaal, nu gescheiden van CO2, wordt vervolgens naar het tweede gedeelte van de oven getransporteerd, een roterende en licht hellende sectie, waar het ruwe meel wordt verhit tot meer dan 1450°C om te worden omgezet tot klinker. De voorverwarmingstoren vormt een essentieel onderdeel van het droge klinkerproces. 

De schoorsteen bevindt zich naast en iets boven deze toren. Door de aanzienlijke hoogte en de hoge snelheid waarmee gassen worden uitgestoten, wordt de atmosferische verspreiding nog effectiever.

WAT ZAL HET VERSCHIL ZIJN IN TERMEN VAN ROOK EN UITSTOOT VAN VERONTREINIGENDE STOFFEN BIJ DE SCHOORSTEEN TEN OPZICHTE VAN DE HUIDIGE SITUATIE?

Tegenwoordig bestaat de rook die uit de schoorsteen komt voornamelijk uit waterdamp en CO2. De waterdamp condenseert afhankelijk van de weersomstandigheden en vormt meestal een witachtige wolk, waarvan de kleur vooral wordt beïnvloed door de positie van de zon. Het gebruik van het nieuwe “droge weg” proces zal echter leiden tot een veel minder zichtbare stoomwolk, vanwege de zeer beperkte hoeveelheid water in de grondstoffen. 

Naast waterdamp en CO2 zullen we altijd dezelfde componenten aantreffen in onze schoorsteenemissies, voornamelijk als gevolg van de onvermijdelijke verbranding tijdens het klinkerproces. Er zal echter nieuwe apparatuur met de nieuwste technologieën geïnstalleerd worden om de aanwezigheid van deze verontreinigende stoffen aanzienlijk te verminderen, waardoor de huidige prestaties nog verder zullen verbeteren. 

Ten slotte zal de schoorsteenhoogte van het GO4ZERO-project hoger zijn dan vandaag, wat een betere atmosferische verspreiding mogelijk maakt.

WAT VOOR GELUIDSOVERLAST EN VERKEERSPROBLEMEN BRENGT HET TRANSPORT VAN KALKSTEEN PER TREIN MET ZICH MEE IN HET GO4ZERO-PROJECT?

Om de nieuwe oven te voeden, zullen we wekelijks ongeveer 65.000 ton kalksteen moeten ontvangen vanuit onze steengroeven in Tournaisis. Dit betekent dat gemiddeld 30 tot 32 treinen per week de site in Obourg zullen binnenkomen en verlaten, elk geladen met 2200 ton. De site in Obourg zal zorgvuldig worden ontworpen om deze transportstroom veilig te verwerken, met behulp van de nieuwste geluidsbeperkingstechnologieën en met minimale operationele beperkingen. 

Het lossen moet op elk moment van de dag of nacht kunnen plaatsvinden, hoewel Infrabel ons verzekert van voldoende beschikbare treinpaden tussen 6 uur 's ochtends en middernacht. Nachttreinen zullen als laatste redmiddel worden ingezet, afhankelijk van de verkeersdrukte overdag. 

Het risico op geluidsoverlast is voornamelijk verbonden aan het lossen van de treinen, met een snelheid van meer dan 2.000 ton per uur. De rangeerlocomotief op de werf zal een elektrische robot zijn, waarvan de motoren van nature vrijwel geen geluidsoverlast veroorzaken. We overwegen ook het gebruik van locomotieven die zowel op elektriciteit (via het Infrabel-net) als op batterijen (op niet-geëlektrificeerde sites) werken, met zeer lage snelheden, zonder schokken of abrupt remmen. Dankzij aangepaste spooruitrusting, een speciaal ontworpen spoorlay-out op onze site en geautomatiseerde losinstallaties kunnen we geluidsoverlast van onze spooractiviteiten beperken. Het lossen gebeurt in een betonnen put in een gebouw met optimale akoestische isolatie. 

Een geruststellende gedachte voor onze buren in Obourg is dat de exploitatie van de krijtgroeve - en de mogelijke overlast daarvan, hoewel onder controle - zal eindigen zodra de nieuwe oven volledig operationeel is.

ZAL DE NIEUWE OVEN NOG ANDERE GEVOLGEN HEBBEN OP HET OMRINGENDE LAWAAI?

De lay-out van de belangrijkste apparatuur, die een hoog akoestisch vermogen heeft, is zorgvuldig ontworpen om een optimaal evenwicht te vinden tussen het verminderen van geluidsverspreiding naar de omwonenden en het optimaliseren van het productieproces. Vanaf het begin zijn geluiddempende technieken voor gebouwen opgenomen in de specificaties om het geluid bij de bron te verminderen. 

Als onderdeel van de impactstudie zijn akoestische verspreidingsmodellen ontwikkeld. We volgen de aanbevelingen van het studiebureau nauwlettend op om onze milieueffecten te minimaliseren. Met name besteden we veel aandacht aan het lossen van materialen zodra de treinen aankomen, door zorgvuldig de plaatsing van wissels en sporen te overwegen, gebruik te maken van de expertise van geluidsspecialisten van Infrabel, en door het ontwerpen van geluidsdichte gebouwen voor het lossen. 

Bij de selectie van rollend materieel wordt ook rekening gehouden met geluidsaspecten. We geven de voorkeur aan elektrische/accugedreven locomotractoren en geautomatiseerde robots op batterijen voor ter plaatse hantering, en zorgen voor soepele werking bij zeer lage snelheden.

WAT ZIJN DE GEVOLGEN VOOR HET MILIEU VAN HET TRANSPORT VAN KALKSTEEN VAN TOURNAI NAAR OBOURG ?

Het vervoer van kalksteen van Vaulx naar Obourg per spoor genereert een CO2-uitstoot van ongeveer 5.000 ton per jaar.

WELKE IMPACT HEEFT DIT PROJECT OP DE ARBEIDSMARKT?

Dit project is bedoeld om de activiteit van de site, en dus de werkgelegenheid, voor de komende 60-70 jaar veilig te stellen.
Dit project heeft ook het potentieel om extra business te genereren: enerzijds door de bouw van de nieuwe oven en anderzijds door het afvangen en behandelen van de CO2, wat toekomstgerichte activiteiten met grote vooruitzichten zijn. 

Extra trainingsinitiatieven zullen worden geïmplementeerd om het personeel te ondersteunen bij het leren en gebruiken van nieuwe technologieën. 

De uitvoering van het bouwproject zelf bevordert het behoud en zelfs de creatie van nieuwe banen bij de bedrijven die deelnemen aan dit historische project.

WAT ZAL HET EFFECT ZIJN VAN HET GO4ZERO-PROJECT OP HET GEBIED VAN GEUROVERLAST ?

De geuren die soms momenteel op de site van Obourg worden waargenomen, zijn gerelateerd aan de open opslag van slib en correctiemiddelen. Binnen het project zullen de correctiemiddelen worden opgeslagen in een hal bij de ingang van de site, terwijl vloeibare en vaste brandstoffen in hallen en tanks met een specifieke luchtbehandeling worden opgeslagen. Wat betreft het slib, zal er geen tijdelijke opslag en voorbehandeling meer zijn, maar alleen directe toevoerhoppers naar de oven. 

Over het algemeen zal geuroverlast volledig onder controle zijn met de nieuwe installaties en maatregelen die zijn voorzien in het kader van het GO4ZERO-project.

WELKE INVLOED ZAL DE NIEUWE OVEN HEBBEN OP HET VERKEER RONDOM DE FABRIEK?

Met hooguit 5% extra vrachtwagens zal de impact op het verkeer minimaal zijn. Dit komt voornamelijk doordat al het zware verkeer wordt geleid naar de Route Industrielle, die bedoeld is voor dit type verkeer, terwijl de toegang voor voertuigen met een gewicht van minder dan 3,5 ton via de Route d'Obourg verloopt. 

Het is belangrijk op te merken dat de Chemin du Pont d'Haine, die de Route d'Obourg verbindt met de Route Industrielle en langs de cementfabriek en COMET loopt, gedeeltelijk geprivatiseerd en gedeclasseerd zal worden als onderdeel van de vergunningsaanvraag. Dit geldt voor het hele traject vanaf de ingang van de Rue des Fabriques tot aan de nieuwe ontwikkeling door IDEA, nabij de COMET-site. De weg zal aan beide zijden worden afgesloten en de toegang zal worden beveiligd. 

De procedure voor het buiten gebruik stellen van wegen en oude wegen die 50 jaar geleden zijn verdwenen, zal parallel aan de vergunningsprocedure worden uitgevoerd, zoals goedgekeurd door de gemeenteraad van Bergen.

ZULLEN ER WERKZAAMHEDEN WORDEN UITGEVOERD OM DE STAAT VAN DE TOEGANGSWEG AAN DE KANT VAN DE SLUIS VAN OBOURG TE VERBETEREN?

De industriële weg is al hersteld, maar we realiseren ons dat diepgaande werkzaamheden nodig zijn om deze weer in goede staat te brengen. We zijn momenteel in gesprek met de stad Bergen over dit onderwerp.

WELKE SOORT VOERTUIGEN ZULLEN GEBRUIKMAKEN VAN DE CHEMIN DES FABRIQUES?

Deze weg zal onderdeel uitmaken van de fabriek. Particuliere auto's zullen via Bois Doyen en de spoorbrug de fabriek binnenkomen, terwijl vrachtwagens toegang krijgen via de industriële weg.
Vanwege duidelijke veiligheidsredenen is het niet toegestaan voor auto's en vrachtwagens om de fabriek te betreden.

HEBBEN JULLIE ALTERNATIEVE LOCATIES OVERWOGEN VOOR DE GO4ZERO OVEN?

Natuurlijk hebben we de mogelijkheid onderzocht om de klinkerproductiefaciliteiten in de buurt van de kalksteenafzettingen in Tournaisis te bouwen. Echter, de directe nabijheid van woongebieden en het beperkte beschikbare oppervlakte van minder dan 30 hectare zouden extra uitdagingen met zich hebben meegebracht tijdens de uitvoering. 
Bovendien gaat onze ambitie verder dan alleen het nieuwe klinkerproductieproces: we streven naar een koolstofneutrale toekomst. Hiervoor is apparatuur nodig die veel ruimte inneemt, en met de 80 hectare grond die we in Obourg tot onze beschikking hebben, kunnen we een scala aan zeer innovatieve industriële oplossingen overwegen die nieuwe economische ontwikkelingen in onze regio zullen brengen. Daarnaast streven we ernaar onze ecologische voetafdruk niet te vergroten door nieuwe industriële locaties te ontwikkelen. Integendeel, we willen onze bestaande faciliteiten voortdurend verbeteren en gebruikmaken van reeds beschikbare, goed onderhouden apparatuur. Dit stelt ons in staat om te besparen op investeringskosten voor de ontwikkeling van ons project in Obourg, terwijl we schaalvoordelen creëren tussen de toekomstige klinkerproductie-eenheid en de bestaande maal- en transportfaciliteiten. 

GO4ZERO is ons plan A. Het is een belangrijke technologische innovatie die ongetwijfeld de meest geschikte manier is om in de toekomst klinkers te produceren en tegelijkertijd de bijbehorende koolstofvoetafdruk te verkleinen. Er is geen realistisch en haalbaar plan B.

WAT BEDOELEN WE MET 'KOOLSTOFNEUTRALITEIT'?

De koolstofneutraliteit van Holcim in België wordt gedefinieerd in relatie tot haar CO2-uitstoot zoals gerapporteerd binnen het zogenaamde 'ETS'-systeem waaraan ze onderworpen is.
Bovendien ontwikkelt Holcim oplossingen om haar voetafdruk voor de scopes 2 en 3 te verminderen, waarvan het niveau aanzienlijk lager is dan de directe uitstoot (scope 1).

HOE BLIJF IK OP DE HOOGTE VAN DE EVOLUTIE VAN HET PROJECT?

Het projectteam zal iedereen die geïnteresseerd is in meer informatie over het project in zijn huidige staat van ontwikkeling graag van dienst zijn. We zullen de webpagina up-to-date houden en transparant communiceren met onze belanghebbenden. Vragen kunnen worden gericht aan GO4ZERO-be@holcim.com.